Mangalagiri
About
When you think of Lakshmi Narasimha Swami Temples in Andhra Pradesh, three well-known shrines- Ahobilam, Simhachalam and Mangalagiri strikes your mind. While Ahobilam enshrines nine forms of Lord Narasimha Simhachalam has the Varaha (boar) form of Lord Narasimha, Mangalagiri enshrines three forms of Lord Narasimha- Panakala Narasimha Swami, Lakshmi Narasimha Swami and Gandala Narasimha Swami.
The name “Mangalagiri” actually means "auspicious hill". These hills appear in the shape of an elephant when seen from any direction. Mangalagiri is beautiful town situated in Guntur District of Andhra Pradesh. This abode of Lord Narasimha Swami falls on the Guntur-Vijayawada Road. The two temple of Lord Narasimha, one at the foot of Mangalagiri hills dedicated to Lakshmi Narasimha Swami and the other on Mangalagiri hills dedicated to Panakala Narasimha Swami are the focal attractions of Mangalagiri town. The Gandala Narasimha Swami temple is also on the same hill at a bit higher altitude.
History
Mangalagiri, the auspicious hill is said to be one of the eight prominent places in India where Lord Vishnu manifested Himself. Sri Rangam, Srimushnam, Naimisam, Pushkaram, Salagamadri, Thothadri, Narayanasramam and Venkatadri are the eight places, Thothadri being the present Mangalagiri.
It is believed that Mangalagiri finds its existence from the time of origin of Universe. In Krithayugam (the first of the four Yugas), Mangalagiri was called as ‘Thothadri’. In Threthayugam it was called as ‘Sthuthadri’, in Dwaparayugam as ‘Mukthyadri’ and in Kaliyugam (the last of the four Yugas) as ‘Mangalagiri’. From the time of its existence, Mangalagiri has been offering salvation for many sinners. In the first Yuga when there were very few sinners, they were ordered by Yamadharmaraja (Lord of Hell) to perform penance in Mangalagiri to ward off their sins. In Threthayuga, the sinners were ordered by Lord Indra to perform penance at Mangalagiri to attain salvation from their sins.
The existence of the Mangalagiri Hills has an interesting tale behind it. There lived a king by name Pariyatra who had a son Hrasva Srungi who had a disfigured physique. After visiting many holy places Hrasva finally reached Mangalagiri and stayed there for three years. He spent his time performing penance in the name of Lord Vishnu as advised by all the Gods. When his father, king Pariyatra, came to take him back to his kingdom, Hrasva turned into an elephant in order to escape his father’s eyes. Pleased with his dedication, Lord Narasimha appeared to him and blessed him by descending on him (as Hrasva turned into a hill).
There is another legend which says that in Thretayugam, Lord Rama could not get liberation from His deeds in spite of strict observance of the dharma and was advised to visit this temple to attain mukthi (Salvation). It is also believed that Lord Rama, while departing for Vaikuntam, advised Anjaneya to stay at Mangalagiri. Anjaneya took his adobe at Mangalagiri as Kshetra Paalaka. The place thus also came to be known as Mukthyadri the hill that grant Mukthi (salvation)
History of Mangalagiri has it that it was under the control of Golkonda Nawabs for a longer period. It was plundered by Hyder Ali in 1780 but he could not conquer it. In the year 1816, a gang of robbers called ‘Pindarics’ again looted Mangalagiri. During the rule of Vasireddy Venkatadri Naidu, who ruled the place from Amaravathi, Mangalagiri recovered to a larger extent. There is a big tank in the centre of the city which dried up in 1882. As many as 9,840 guns and 44 bullets which might have belonged to Pindaric gang of robbers were found after they looted this place.
A stone inscription of the kings of Vijayanagar relate to the conquest of Rayalu over Kondapalle, that Siddiraju Thimmarajayya Devara granted a total of 200 kunchams (10 Kunchams make one acre) land in 28 villages of which Mangalagiri was one and a gift of 40 Kunchams by Chinna Thirumalayya to Ramanujakutam.
Local Info
The Lakshminarayana temple and the Anjaneya temple in Pedda Bazar are the other prominent places in Mangalagiri.
Getting there
Mangalagiri is situated on the Vijayawada - Guntur road. The temple town of Lord Narasimha Swami lies 12 Kms to the South-east of Vijayawada and 21 Kms to the North-West of Guntur. It is a Railway Station on the Vijayawada - Guntur line. And hence Mangalagiri is easily accessible from either Guntur or Vijayawada. Vijayawada is about 5 hour’s journey from Hyderabad and there are plenty of buses (both private and government) buses available to Vijayawada.
Even from Vijayawada and Guntur, you can hire private taxis and reach Mangalagiri.
Panakala Narasimha Swami Temple
About:
“Panaka” or “Paanakam” (in Tamil) means a solution of jaggery and water. Lord Narasimha Swami in Mangalagiri is called as Panakala Narasimha Swami as Pankam is the main Prasadam (offering) to the God. Panakala Narasimha Swami resides on Mangalagiri Hill and the idol of the Lord in this temple is said to be “Swayambhu” (self-existing).
A flight of stairs lead you to the small temple on the hill. While climbing the stairs, you can see a stone inscription by Sri Krishnadevaraya of Vijayanagar Empire towards you right hand side and a temple of Sri Venkateshwara Swami in the midway. A little further up, you can see the foot prints of Chaitanya Mahaprabhu (a monk and a social reformer of Eastern India in 16th century).
Once you enter inside the Panakala Narasimha temple, the energy present there rejuvenates your tiring climb. The temple is not much given to fine sculptures or architecture. A tall ‘Dwajasthambam’ (erected in the year 1955) is found in front of the temple. Unlike in many temples, you cannot find an idol of the Lord except a wide mouth (of the Lord) opening which is about 15cms in height. This is covered with a metal face of the God to give the devotees a clear picture of the Lord.
One of the amazing things to notice in Panakala Narasimha Swami temple is that when the “archakas” (or the priests) offer ‘Panakam’ (jaggery water) with a conch to the Lord, a gargling sound is clearly audible. The voice rises to a high pitch and then lessens towards the end of the offering. Interesting things to note are, only half the quantity of Panakam offered to God goes inside the mouth while the remaining spills out and not even a single ant can be traced though a large quantity of jaggery water is offered.
While the intake of Panakam by the Lord is looked up as a divine phenomenon by some people, some atheists believe that there is a scientific reason behind the intake of jaggery water. It is said that the hill was once a volcanic hill and sugar or jaggery water neutralizes the sulphur compounds present in the volcano, thus preventing the volcanic eruption. Whatever be the reason, the sanctity and divinity present in the temple, makes every devotee visit Mangalagiri again and again.
Sri Lakshmi Devi Temple: Behind the main temple, there is a temple of Sri Lakshmi Devi, the consort of Lord Narasimha. Here, to the west of the temple, you can find tunnel which is said to end at Undavalli on the banks of River Krishna. It was believed that sages used to pass through this tunnel to have bath in River Krishna.
Gandalayam: On a small hillock behind the Panakala Narasimha Swami temple there is a small shrine of Lord Narasimha where He is called as Gandala Narasimha Swami. There is no particular deity inside the temple except a provision to light a lamp. It is believed that this lamp was visible from many villages in good old days. People who suffer from miseries come here and light the lamp with cow ghee which is believed to ward off all their troubles.
History:
The existence of the Lord as ‘Panakala Narasimha Swami’ has an interesting tale behind it. The legend says that Namuchi, a Raakshasa (demon), after great penance, obtained a boon from Brahma that he should not be killed by any thing that is either wet or dry. After the demon was granted the boon, he began to harass Indra and other Devathas. Lord Indra, with the help of Lord Vishnu, commenced destroying the army of Raakshasa Namuchi who hid in a cave in Sukshmaakaaram giving up his sthulaakaaram (Physical manifestation). Indra dipped Sudarshana Chakra (the disc weapon of Lord Vishnu) in the ocean and sent it into the cave. Lord Vishnu manifesting Himself at the centre of the disc killed the demon with fire of His exhalation. He thus got the name of Sudarsana Narasimha.
The blood that flowed from the body of the demon seemed to have formed into a pool at the foot of the hill. The Devathas themselves were unable to withstand the fire of the anger of the Lord Vishnu and they prayed for Him to calm down. In kruthayugam, the Lord took ‘Amrutam’ (nectar) and cooled down. The Lord said that he would be satisfied with milk in Dwaparayugam, with ghee in Threthayugam and with paanakam (Jaggery water) in Kaliyugam. Hence the Lord in Kaliyugam is called as Paanakala Lakshmi Narasimha Swami.
In Krithayuga, Vaikhanasa Maharshi worshipped Lord Narasimha and whose idol is worshipped in the temple (up hill) even today.
Local Info:
It is believed that from afternoon Gods and Sages worship the Lord. So, the temple closes in the afternoon by 3:00 pm.
Sri Panakala Narasimha Swami Brahmothsavam is a very important annual festival held in this temple. It is believed that this celebration was inaugurated by Dharmaraja at the behest of Lord Krishna. Pradyumna, the son of Lord Krishna, requested his father to celebrate his birthday annually for a sapthaham (seven days) from Phalguna Suddha Sapthami. Lord Krishna entrusted this work to Dharmaraja, the eldest of the Pandavas who was the successor to the throne at Hasthinapura. At present the festival is celebrated for 11 days commencing from Phalguna sudda shasti that falls between February and March.
Srirama Navami, Hanumat Jayanthi, Narasimha Jayanthi, and Vaikuntha Ekadasi are celebrated here on a large scale.
Temple timings:
| Timing | Event |
| 7.00 am | Opening the doors |
| 7.00 am to 7.30 am | Morning Archana |
| 7.30 am to 1.00 pm | Special Archana for the devotees and offering Panakam |
| 1.00 pm | Maharnivedana |
| 3.00 pm | Closing the doors |
There are choultries belonging to the temple. There are also Perakalapudi Batchuvari Choultry and Madhva Choultry providing facilities for the Pilgrims.
Getting there
We can reach the temple through steps-way on foot and also by road-way. The steps to the temple were constructed by Sri Channapragada Balarama Dasu in 1890. In 2004, ghat road had been constructed through which the pilgrims can reach the temple easily.
Lakshmi Narasimha Swami Temple
About:
At the foot of the Mangalagiri hills, there is another prominent temple dedicated to Lord Lakshmi Narasimha Swami. The very sight of the beautiful temple with lofty gopuram that can be seen from a far distance is the focal point of this temple. “Thoorpu Gali Gopuram” (temple tower on Eastern side), as it is called, is a eleven storied gopuram (tower) of which three storeys were constructed during the time of Vijayanagara Empire and the other eight were constructed by one Raja Vasireddy Venkatadri Naidu (a well-known ruler who ruled this place from Amaravati) about 200 years back. It took about two years (from 1807-1809) to complete the construct of the remaining eight storeys.
This gopuram is one of its kinds with a height of 153 feet and width of 49 feet, wider at the bottom and narrower at its peak. It’s really amazing and rare to find a magnificent lofty tower this width and height. It is said that after the construction of this gopuram, it was leaning towards one direction. An architect from Kanchipuram suggested digging a tank opposite to the tower, after which the tower became straight. It goes without saying, that ancient gener had brilliant skills, craftsmanship and whale of knowledge about the architecture. There is another Gopuram, the ‘Uttara Gali Gopuram’ (tower on the north), constructed by one Mandapati Venkateshwara Rao, a Zamindar (landlord) of Ranagapuram.
The idol in this temple is in the form of ‘man-lion’ incarnation of Lord Vishnu with His consort Lakshmi Devi to His left. One of the significant features of this temple is the garland of the Lord that is made of 108 “Saligramam”. A special conch called “Dakshanavrutha Sankham”, believed to be the one used by Lord Krishna, is still used in this temple during daily rituals. This conch was gifted to the temple by the Tanjore king Maharaja Sarfoji.
As you explore the temple, to its north, you can see the temple of Sri Rajalakshmi and to the south, there is a temple of Lord Rama, Sita and Lakshmana. To the west of the main temple, there is a ‘Vahanashala’ (parking place for vehicles used during special rituals) where you can see a golden ‘Garuda Vahanam’, a silver ‘Hanumantha Vahanam’ and ‘Ponna Vahanam’. There is an ancient ‘Ratham’ belonging to the temple with ornamental wood carvings showing scenes from Mahabharata, Ramayana and Bhagvad Gita.
History:
The temple of Lakshmi Narasimha Swami at the foot of the hills has its origin from the time of Mahabharata. It is said that Yudhishtira, the eldest of Pandavas, consecrated the idol of Lord Lakshmi Narasimha Swami, the main deity of the temple.
Chronicles has it that Thimmaraju Devaraju, a chieftain of Vijayanagara Empire, developed this temple to a large extent by constructing the ‘Prakaras’ (compound Wall), Mandapas, Gopurams, five images of Lord Bhairava, a festival chariot, ten varieties of court for annual festivals, flower gardens, lakes and tanks. He even installed the ‘Utsava Vigrahas’ (idols used during processions) in this temple.
There goes a legend behind the making of Utsava Vigrahas. It is said that a reputed goldsmith was ordered to make the Utsava Murthis of the lord. When he was making them, using the ‘Panchalohas’ (five metals), the idols did not turn out well. This continued everyday and he had great trouble in making them. One day he prayed the Lord before starting his work and as an answer to his prayer, a voice asked him to sacrifice a human being. Just that moment his son came to him for water as he was very thirsty. Without a second thought, the goldsmith threw his son in the burning molten mixture of the five metals. It was then that the amalgam shaped into beautiful idols of the Lord. The goldsmith cried in agony of losing his beloved son who came to ask him water. To his astonishment, the son of the goldsmith suddenly jumped out of the fire and stood before his father. Thus his devotion and dedication towards his work and the Lord was tested.
Local Info:
Temple timing
Morning 05-00 Opening the doors
05-30 Offering the Theertham
06-00 Morning Archana
07-30 Ghoshti (Using the theertham offering)
07-30 to 11-00 Special Archana for the devotees
11-30 Maharnivedana
12-30 closing the doors
Evening 04-00 Opening the doors
04-00 to 07-00 Special Archana for the devotees
07-30 Evening Archana, Harathi, Theertha Ghoshti
08-30 closing the doors
Getting there:
Once you are in Mangalagiri, avail the local transport facility to reach the temple at the foot of the hill.
Ksheera vruksham: Ksheera vruksham (the milk tree) on the Mangalagiri hill is of great attraction particularly to the woman.
Balamba Annasatram: Balamba was a renowned ascetic and a philanthropist who by the grace of god fed thousand of poor. Needy and devotes. The place where she stayed and served the needy is called as Balamba Annasatram.
మంగళగిరి
గురించి:
ఆంధ్రప్రదేశ్ లో లక్ష్మీనృసింహ స్వామి ఆలయాలను తలచుకుంటే మూడు ఆలయాలు స్ఫురణకు వస్తాయి – అహోబిలం, సింహాచలం, మంగళగిరి. అహోబిలంలో నృసింహస్వామి నవరూపాల్లో దర్శనమిస్తే, సింహాచలంలో వరాహారూపంలోనూ, మంగళగిరిలో త్రివిధ రూపాల్లో దర్శనమిస్తాడు – పానకాల నృసింహ స్వామి, లక్ష్మీ నృసింహ స్వామి, గ్మ్దల నృసింహ స్వామి.
మంగళగిరి అంటే మంగళకరమైన కొండ అని అర్థం. ఈ కొండలు దూరం నుంచి ఏ దిక్కు నుండి చూసినా ఏనుగుల రూపంలో కనపడతాయి. ఆంధ్ర ప్రదేశ్ లోని గుంటూరు జిల్లాలోన్ అందమైన పట్టణం మంగళగిరి. ఈ నృసింహస్వామి నివాసం గుంటూరు-విజయవాడ రోడ్డులో వస్తుంది. మంగళగిరిలో రెండి నృసింహస్వామి ఆలయాలున్నాయి, ఒకటి కొండల దిగువున మొదట్లో ఉన్న లక్ష్మీ నృసింహస్వామి ఆలయం, రెండవది, కొండపై ఉన్న పానకాల నృసింహస్వామి ఆలయం. మంగళగిరికి ఇవి రెండు ప్రధాన ఆకర్షణలుగా ఉన్నాయి. గందల నృసింహస్వామి ఆలయం కూడా అదే కొండపైన మరింత ఎక్కువ ఎత్తులో ఉంది.
చరిత్ర:
మంగళగిరి, అనే పవిత్రమైన కొండ భారతదేశంలోనే శ్రీ మహావిష్ణువు స్వయంగా అవతరించిన ఎనిమిది ప్రధాన ప్రదేశాల్లో ఒకటి. శ్రీ రంగం, శ్రీముష్ణం, నైమిశం, పుష్కరం, సాలగమద్రి, తోటాద్రి, నారాయణాశ్రమం, వేంకటాద్రి., ఇవీ ఎనిమిది ప్రధాన ప్రదేశాలు. ఆ తోటాద్రి యే ఇప్పటి మంగళగిరి.
మంగళగిరి సృష్టి ప్రారంభమైనప్పటి నుండి దాని ఉనికి ఉందని నమ్మకం. నాలుగు యుగాల్లో మొదటిదైన కృత యుగంలో మంగళగిరిని తోటాద్రి అని పిలిచేవారు. త్రేతాయుగంలో దీన్ని స్థూథాద్రి అని పిలిచేవారు. ద్వాపర యుగంలో ముక్త్యాద్రి అని, ఆఖరి యుగమైన కలియుగంలో మంగళగిరి అని పిలుస్తున్నారు. మంగళగిరి ఉనికిలోకి వచ్చినప్పటి నుండి పాపాత్ములందరికీ ముక్తిని ప్రసాదిస్తూనే ఉంది. మొదటి యుగంలో చాలా తక్కువ మంది పాపులుండేవారు, వారిని యమధర్మరాజు మంగళగిరిలో తపస్సు చేసి తమ పాపాలను ప్రక్షాళన చేసుకోమని పంపాడు. త్రేతాయుగంలో పాపాత్ములను ఇంద్రుడు మంగళగిరిలో తపస్సు చేసి పాపాలను కడుక్కోమని ఆజ్ఞాపిస్తాడు.
మంగళగిరి కొండల ఉనికి వెనుక ఆసక్తికరమైన కథ ఒకటుంది. పరివత్ర అనే ఒక రాజుండేవాడు. అతనికి హ్రస్వశృంగుడనే పుత్రుడుండేవాడు. అతను వికృతరూపంలో ఉండేవాడు. హ్రస్వుడు ఎన్నో పుణ్యక్షేత్రాలు దర్శించిన తరువాత చివరికి మంగళగిరికీ చేరుకుని అక్కడ మూడు సంవత్సరాలున్నాడు. దేవతలందరి సలహామేరకు హ్రస్వుడు శ్రీమహావిష్ణువును ప్రసన్నం చేసుకోటానికి తపస్సుచేయనారంభించాడు. అతని తండ్రియైన పరివత్ర రాజు తిరిగి తన రాజ్యానికి తీసుకు వెళ్ళటానికి వస్తే హ్రస్యుడు తన తండ్రి దృష్టి నుండి తప్పించుకోటానికి ఏనుగులా మారిపోయాడు. అతని భక్తికి మెచ్చి నృసింహ స్వామి ప్రసన్నుడై అతనికి దర్శనమిచ్చినా తరువాత హ్రస్వుడు కొండగా మారిపోయాక ఆతనిపై స్వామి ఆవహించాడు.
దీని వెనుక మరో పురాణం కూడా ఉంది. త్రేతాయుగంలో శ్రీరాముడు కఠోర ధర్మాచరణ చేసినా కూడా ఆయనకు ముక్తి లభించకపోవడం వల్ల ఆయనకు ఈ ఆలయాన్ని సందర్శించి ముక్తిని సాధించమని సలహా యివ్వడం జరిగింది. శ్రీరాముడు వైకుంఠానికి తరలి వెళ్తూ ఆంజనేయస్వామిని మంగళగిరిలో ఉండమని సలహా యిచ్చాడని ఇక్కడివారి విశ్వాసం. ఆంజనేయ స్వామి మంగళగిరిని తన నివాసంగా మార్చుకుని ఇక్కడ క్షేత్ర పాలకునిగా ఉన్నాడు. ఈ ప్రదేశాన్ని ముక్త్యాద్రి అని కూడా పిలుస్తారు ఇందుకే, ముక్తిని ప్రసాదించే కొండ అని అర్థం.
చరిత్ర ప్రకారం మంగళగిరి గోల్కొండ నవాబుల ఆధిపత్యంలో చాలా కాలం ఉంది. హైదర్ ఆలీ 1780 వ సంవత్సరంలో దీన్ని కొల్లగొట్టాడు గాని జయించలేకపోయాడు. 1816 వ సంవత్సరంలో “పిండారికులు” అని దుండగుల గుంపు మంగళగిరిని దోచుకుంది. అమరావతిని నుండి వాసిరెడ్డి వేంకటాద్రి నాయుడు పాలిస్తున్న సమయంలో మంగళగిరి చాలా వరకూ తేరుకుంది. నగరం మధ్యలో ఒక పెద్ద చెరువు ఉండేది, అది 1882 వ సంవత్సరంలో పూర్తిగా ఎండిపోయింది. పిండారీకులనే దుండగుల గుంపు మంగళగిరిని దోచుకున్నవారికి సంబంధించిన 9,840 తుపాకులు, 44 బుల్లెట్లూ ఇక్కడ లభించాయి.
విజయనగరానికి సంబంధించిన ఒక శాసనంలో రాయలు, కొండపల్లిని జయించినట్లు, సిద్ధరాజు తిమ్మరాజయ్య దేవర, 28 గ్రామాల్లో ఉన్న 200 కుంచాల (10 కుంచాలంటే ఒక ఎకరం ) భూమిని, అందులో మంగళగిరి కూడా ఒకటి, ఇంకా రామానుజకూటం కు చిన్న తిరుమలయ్యా 40 కుంచాల భూమిని కానుకగా యిచ్చినట్లు, వ్రాసి ఉంది.
స్థానిక సమాచారం:
మంగళగిరిలో ఇతర ప్రముఖ ప్రదేశాల్లో లక్ష్మీనారాయణాలయం, ఆంజనేయస్వామి ఆలయం ఉన్నాయి.
అక్కడికి చేరే మార్గం:
మంగళగిరి గుంటూరు-విజయవాడ రోడ్డులో ఉంది. నృసింహస్వామి ఆలయ నగరం విజయవాడకు 12 కిలోమీటర్లు ఆగ్నేయంగా , గుంటూరుకు వాయువ్యంలో 21 కిలోమీటర్ల దూరంలోనూ ఉంది. విజయవాడ-గుంటూరు రైల్వే లైంలో ఇది ఒక రైల్వే స్టేషన్. కాబట్టి మంగళగిరి గుంటూఱు నుండైనా, విజయవాడ నుండైనా తేలికగా అందుబాటులో ఉంటుంది. విజయవాడ హైదరాబాదు నుండి సుమారు 5 గంటల ప్రయాణం. విజయవాడకు ప్రభుత్వం నడిపే బస్సులు, ప్రైవేటు బస్సులు కూడా నుండి చాలా ఉన్నాయి.
విజయవాడ నుండైనా, గుంటూరు నుండైనా మంగళగిరిని చేరుకోటానికి ప్రవేటు టాక్సీలు అద్దెకు తీసుకోవచ్చు.
పానకాల నృసింహస్వామి ఆలయం
గురించి:
“పానక” లేక “పానకం” (తమిళంలో), అంటే బెల్లం నీళ్ళు, అని అర్థం. మంగళగిరిలోని నృసింహస్వామిని పానకాల నృసింహస్వామి అని పిలుస్తారు ఎందుకంటే ఇక్కడ స్వామికి ప్రధానంగా సమర్పించేది పానకం కాబట్టి. పానకాల నృసింహ స్వామి నివాసం మంగళగిరి కొమ్డాలపైనా ఉంది. స్వామి విగ్రహం ఇక్కడ స్వయంభ్వుగా వెలిసిందని అంటారు.
ఇక్కడున్న మెట్లు కొన్ని కొండమీద ఉన్న ఒక చిన్న ఆలయానికి దారి తీస్తాయి. మెట్లెక్కుతూ ఉంటే విజయనగర సామ్రాజ్యానికి చెందిన శ్రీ కృష్ణా దేవరాయల శాసనం ఒకటి కనిపిస్తుంది కుడివైపుకి. మధ్యదారిలో ఒక వేంకటేశ్వరస్వామి ఆలయం కూడా కనిపిస్తుంది. కొంచెం ముందుకు వెడితే, అక్కడ తూర్పు భారతానికి చెందిన 16 వ శతాబ్దానికి చెందిన మహాత్ముడు, సంఘ-సంస్కర్త అయిన చైతన్య మహాప్రభువు యొక్క అడుగుజాడలు కనపడతాయి.
పానకాల నృసింహస్వామి ఆలయంలోకి ప్రవేశించగానే మీరు కొండెక్కిన కష్టాన్ని అక్కడున్న శక్తి మరిపించేసి మిమ్మల్ని ఉత్సాహపూరితం చేస్తుంది. ఈ ఆలయంలో చెపుకోదగ్గ శిల్పకళ గాని వాస్తుకళ గాని కనపడదు. ఆలయం ఎదురుగా 1955 వ సంవత్సరంలో నిర్మించిన పొడుగాటి ధ్వజస్తంభం ఒకటి కనిపిస్తుంది. అన్నీ ఆలయాల్లోనూ ఉన్నట్లుగా ఇక్కడ స్వామి విగ్రహం కనపడదు, కేవలం స్వామి యొక్క తెరచిన నోరు మాత్రమే 15 సెంటీమీటర్ల ఎత్తుగా కనిపిస్తుంది. దీన్ని ఒక మెటల్ తో చేసిన ముఖంతో కప్పేశారు, భక్తులకు స్వామి ఆకారం స్పష్టంగా కనిపించేందుకు.
పానకాల నృసింహ స్వామి ఆలయంలో ఆశ్చర్యకరమైన విషయం ఏమిటంటే అర్చకులు సంఖంతో పానకాన్ని స్వామి నోట్లో పోస్తూంటే మ్రింగుతున్న శబ్దం స్పష్టంగా వినబడుతుంది. పానకం ఆర్పీస్తున్నంత సేపూ పెద్ద శబ్దం వచ్చి, చివరికి వస్తున్నప్పుడు శబ్దం తగ్గుతూ ఉంటుంది. ఇక్కడ అబ్బురపరచే విషయాల్లో: స్వామికి అర్పించిన పానకం మొత్తంలో సగం మాట్రమే నోట్లోకి వెడుతుంది, మిగిలినది బయటకు ఒలికిపోతుంది, ఆ ఒలికినది బెల్లం పానకమైనా కూడా ఒక్క చీమ కూడా అక్కడ కనిపించదు.
స్వామి పానకం గ్రహించటాన్ని ఒక దివ్య మహత్తుగా కొంత మంది జనం నమ్మినా, కొంత మంది నాస్తికులు మాత్రం ఈ బెల్లం పానకం స్వామి గ్రహించటానికి శాస్త్రబద్ధ్మైన కారణాలున్నాయంటారు. ఒకప్పుడు ఈ కొండ అగ్నిపర్వతంగా ఉండేదని, అందుకే పంచదార పానకం గాని బెల్లం పానకం గాని దీనిలో ఉన్న గంధకానికి సంబంధించిన రసాయణాలకు ఇది విరుగుదుగా పనిచేసి అగ్నిపర్వతం విస్ఫోటమ్ జరుగకుండా సంరక్షిస్తుందనీ అంటారు. కారణం యేడైనప్పటికీ కూడా ఆలయంలో ఉన్న పవిత్రత, దివ్యత్వం భక్తులను మంగళగిరికీ మరల-మరల వచ్చేలా చేస్తున్నాయి.
శ్రీలక్ష్మీదేవి ఆలయం: ప్రధానాలయం వెనుక నృసింహస్వామి దివ్య సతీమణి అయిన శ్రీ లక్ష్మీ దేవి ఆలయం ఉన్నది. ఈ ఆలయానికి పశ్చిమ దిక్కున ఒక సొరంగం ఉంది, అది కృష్ణా నదీ తీరాన ఉన్న ఉండవల్లికి దారి తీస్తుంది. మునులు, మహర్షులు ఈ సొరంగం గుండా వెళ్ళి కృష్ణా నదిలో స్నానామాచరించేవారని చెప్తారు.
గందాలయం: పానకాల నృసింహ స్వామి ఆలయం వెనుక ఒక చిన్న కొండమీద మరో చిన్న నృసింహస్వామి ఆలయం ఉన్నది, అక్కడ స్వామిని గండాల నృసింహస్వామి అని అంటారు. ప్రత్యేకంగా ఇక్కడ ఒక విగ్రహం అంటూ యేది లేదు, కేవలం ఒక దీపం వెలిగించటానికి ఏర్పాటు మాత్రం ఉంది. గతించిన కాలంలో ఎప్పుడో ఈ దీపం కాంతి ఎంతో దూరంగా ఉన్న గ్రామాలక్కూడా కనిపించేదంటారు. కష్టాలతో బాధపడేవారు ఇక్కడకు వచ్చి ఆవు నెయ్యితో దీపం వెలిగిస్తే తమ కష్టాలన్నీ తొలగిపోతాయని భావిస్తారు.
చరిత్ర:
పానకాల నృసింహస్వామి యూఎన్ఐకికి ఒక ఆసక్తికరమైన కథ ఒకటుంది. చరిత్ర చెప్పేదాని ప్రకారం నమూచి అనే రాక్షసుడు భీకర తపస్సు చేసిన తరువాత బ్రహ్మదేవుడి నుండి ఒక వారం పొందుతాడు. తాను తడి వస్తువుతో గాని, ఎండిపోయిన వస్తువుతో గాని చావకూడదన్న వారం పొందుతాడు. ఆ రాక్షసుడు ఆ వరాన్ని పొందిన తరువాత ఇంద్రాడిదేవతలను బాధించటం మొదలుపెడతాడు. నమూచి అనేరాక్షసుడు తన స్థూలాకారాన్ని వీడి సూక్ష్మాకారంలో ఒక గుహలో దాగి ఉండగా, ఇంద్రుడూ శ్రీమహావిష్ణువు సహాయంతో ఆ రాక్షస సైన్యాన్ని నాశనం చెయ్యటం మొదలుపెట్టాడు. ఇంద్రుడు శ్రీమహావిష్ణువు యొక్క చక్రాన్ని సముద్రంలోకి వదిలి గుహలోనికి పంపిస్తాడు. శ్రీ మహావిష్ణువు ఆ చక్రమధ్యంలో నుండి ఉద్భవించి ఆయన నిశ్శ్వాస నుండి వచ్చిన అగ్నితో ఆ రాక్షస సంహారం చేశాడు. ఆ విధంగా ఆయనకు సుదర్శన నరసింహ అనే పేరు వచ్చింది.
ఆ రాక్షసుడి శరీరం నుండి ప్రవహించిన రక్తం కొండ మొదట్లో ఒక జలాశయంలా మారింది. దేవతలే శ్రీ మహావిష్ణువు ఆగ్రహాన్ని భరించలేక స్వామిని సాంటించమని ప్రార్థనలు చేశారు. కృతయుగంలో స్వామి అమృతం త్రాగి శాంతించాడు. ద్వాపర యుగంలో తాను పాలతోనూ, త్రేతాయుగంలో నెయ్యితోనూ, కలియుగంలో బెల్లం పాంకంతోనూ శాంతిస్తానని చెప్పాడు. అందుకే కలియుగంలో స్వామిని పానకాల నృసింహస్వామి అని పిలుస్తారు.
కృతయుగంలో, వైఖానస మహర్షి నృసింహస్వామిని ఆరాధించాడు, ఆయన విగ్రహం ఈ కొండ మీదున్న ఆలయంలో ఇప్పటికీ పూజిస్తారు.
స్థానిక సమాచారం:
మధ్యాహ్న సమయం నుండి దేవతలు, మహర్షులూ స్వామిని ఆరాధిస్తారని ఇక్కడి విశ్వాసం. అందుకే ఆలయం మధ్యాహ్నం 3 గంటలకు మూసేస్తారు.
ప్రతి సంవత్సరమూ జరిగే శ్రీ పానకాల నృసింహస్వామి బ్రహ్మోత్సవాలు ఈ ఆలయంలో జరిగే ప్రధాన ఉత్సవం. శ్రీకృష్ణుడి సలహామేరకు ధర్మరాజు ఈ ఉత్సవాన్ని ప్రారంభించాడని ఇక్కడి నమ్మకం. శ్రీకృష్ణుడి పుత్రుడైన ప్రద్యుమ్నుడు తన జన్మదినాన్ని అంటే ఫాల్గుణ శుద్ధ సప్తమినాటి నుండి ఏడు రోజుల పాటు జరిపించాలని తన తండ్రిని కోరాడు. శ్రీకృష్ణ భగవానుడు ఈ పనిని హస్తినాపుర సింహాసనానికి వారసుడు, పాండవుల్లో అగ్రజుడు అయిన ధర్మరాజుకు అప్పగించాడు. ఫిబ్రవరి/మార్చి నెలల్లో వచ్చే ఫాల్గుణ శుద్ధ షష్ఠి నుండి ప్రస్తుతం ఇక్కడ 11 రోజులపాటు ఈ ఉత్సవం జరుగుతుంది.
శ్రీరామనవమి, హనుమజ్జయంతి, నృసింహ జయంతి, వైకుంఠేకాదశి ఇక్కడ వైభవంగా జరుపుతారు.
ఆలయ సమయాలు:
| సమయం | సేవ |
| ఉదయం 7.00 | తలుపులు తెరవటం |
| ఉ.7.00 నుండి ఉ.7.30 | ఉదయం అర్చనా |
| ఉ. 7.30 నుండి మ. 1.00 | భక్తుల కోసం ప్రత్యేక అర్చన పానకం సమర్పణ |
| మ. 1.00 | మహార్నివేదన |
| మ. 3.00 | తలుపులు మూసివేఠ |
ఆలయానికి చెందిన సత్రావలున్నాయి. పెరకలపూడి బచ్చువారి సత్రం, మధ్వా సత్రం యాత్రికులకు సదుపాయాలతో వసతిని ఏర్పరుస్తిన్నారు.
అక్కడికి చేరే మార్గం:
ఆలయానికి మెట్ల మార్గంలోనూ, రోడ్డు మార్గం ద్వారానూ కూడా చేరుకోవచ్చు. ఆలయానికి ఈ మెట్లను 1890 లో శ్రీ చెన్నాప్రగడ బలరామ దాసు అనే వ్యక్తి నిర్మించాడు. 2004 వ సంవత్సరంలో కనుమల గుండా రోడ్డును నిర్మించి ఆలయానికి యాత్రికులు సులభంగా చేరుకునే వీలును కల్పించారు.
లక్ష్మీ నృసింహస్వామి ఆలయం
గురించి:
మంగళగిరి కొండల మొదల్లో మరో ప్రధాన లక్ష్మీ నృసింహస్వామి ఆలయం ఉంది. దూరం నుండే కనిపించే ఈ అందమైన ఎత్తైన గోపురంతో ఉన్న ఈ ఆలయం ఒక ప్రత్యేక ఆక్ర్షణగా ఉన్నది. పదకొండు అంతస్తుల ఈ గోపురాన్ని తూర్పు గాలి గోపురం అని అంటారు. దీనిలో మూడు అంతస్తులు విజయనగర సామ్రాజ్యామ్ ఉన్న కాలంలోనూ, మరో ఎనిమిది అంతస్తులు అమరావతిని పాలించిన చాలా పేరున్న వ్యక్తి రాజా వాసిరెడ్డి వేంకటాద్రి నాయుడుచే, సుమారు 200 సంవత్సరాల క్రితం నిర్మింపబడ్డాయి. ఈ మిగిలిన ఎనిమిది అంతస్తులు పూర్తవటానికి సుమారు రెండు సంవత్సరాలు (1807-1809) పట్టింది.
ఈ గోపురం అడుగున, 153 అడుగుల ఎత్తుతో, 49 అడుగుల వెడల్పుతో ఉండి, పైకి వెళ్ళిన కొద్దీ తగ్గుతూ ఉండి, ఉన్న గోపురాల్లో ప్రత్యేకంగా నిలుస్తోంది. ఇటువంటి వెడల్పుతోనూ, ఎత్తుతోనూ ఉన్న గోపురం చాలా అరుడైనది, ఆశ్చర్యాన్ని కలిగించేది కూడా. ఈ గోపురం నిర్మాణం అయిన తరువాత ఒక ప్రక్కకు వంగుతున్నట్లుగా కూడా ఉంటుందంటారు. కాంచీపురం నుండి వచ్చిన వాస్తు శిల్పి ఈ గోపురానికి ఎదురుగా ఒక కొలనును నిర్మించమని సూచించాడు, ఆ తరువాత గోపురం తిన్నగా అయిపోయిందంటారు. ప్రాచీన తరాలకి అద్భుతమైన ప్రతిభలు, నిర్మాణ కౌశలం,వాస్తు పై అపూర్వ జ్ఞాన సంపద, ఇవన్నీ విపరీతంగా ఉండేవని వేరే చెప్పనవసరం లేదు. ‘ఉత్తర గాలిగోపురం’ అని మరో గోపురం ఉంది, దీన్ని రంగాపురం జమీందారు అయిన మండపాటి వేంకటేశ్వర రావు అనే వ్యక్తి నిర్మించాడు.
ఈ ఆలయంలోని విగ్రహం, శ్రీ మహావిష్ణువు “నరుడు-సింహము” రూపంలోనూ, ఆయన ఎడమ ప్రక్కనే ఆయన దివ్య సతీ మణి అయిన లక్ష్మీ దేవి కొలువై ఉన్నారు. ఈ ఆలయం యొక్క ముఖ్యమైన అంశం ఏమిటంటే స్వామి వారి కంఠాహారం 108 శాలాగ్రామాలతో తయారుచేయబడినది. “దక్షిణావృత శంఖం” అని ఒక ప్రత్యేకమైన శంఖం, శ్రీ కృష్ణుడు వాడినది ఇప్పటికీ ఈ ఆలయంలో నిత్యం చేసే ఉపచారాల్కు వినియోగిస్తున్నారు. ఈ శంఖాన్ని తంజావూరు మహారాజైన సర్ఫోజీ ఈ ఆలయానికి కానుకగా యిచ్చాడు.
ఆలయంలో తీతుగుతూ ఉంటే ఉత్తర దిక్కున శ్రీ రాజలక్ష్మీ ఆలయం, దక్షిణ దిక్కున శ్రీ సీతారామలక్ష్మణాలయం కనపడతాయి. ఆలయానికి పశ్చిమ దిక్కున ‘వాహనశాల’ కనపడుతుంది, దానిలో బంగారు ‘గరుఢవాహనం’ , వెండి ‘హనుమంత వాహనం’, ‘పొన్న వాహనం’ కూడా కనిపిస్తాయి. ఆలయానికి చెందిన అతి పురాతన రథం ఒకటుంది, దీనిలో అందంగా చెక్కతో చెక్కిన మహాభారత, రామాయణ, భగవద్గీత సన్నివేశాలున్నాయి.
చరిత్ర:
కొండ మొదల్లో ఉన్న లక్ష్మీ నృసింహ స్వామి ఆలయానికి మూలం మహాభారత కాలంలో కనపడుతుంది. పాండవుల్లో అగ్రజుడైన యుధిస్ఠిరుడు (ధర్మరాజు) ఈ ప్రధాన దేవత అయిన లక్ష్మీ నృసింహ స్వామి విగ్రహ ప్రతిష్ఠ చేశాడట.
చరిత్ర ప్రకారం విజయనగర సామ్రాజ్యానికి సైన్యాధ్యక్షుడైన తిమ్మరాజు దేవరాజు ఈ ఆలయాన్ని చాలా వరకు ‘ప్రాకారాలు’, ‘మండపాలు’, ‘గోపురాలు’, భైరవ స్వామివీ అయిదు విగ్రహాలు, ఉత్సవ రథం, వార్షిక ఉత్సవాలకు పది రకాల ప్రాంగణాలు, పూలతోటలు, సరస్సులు, కొలనులు అన్నీ నిర్మించి అభివృద్ధి చేశాడు. ఈ ఆలయంలోని ఉత్సవ విగ్రహాలను కూడా ఆయనే ప్రతిష్ఠించాడు.
ఇక్కడ ఉత్సవ విగ్రహాల వెనుక కూడా ఒక పుఱాణ గాథ ఉన్నది. ఒక మంచి పేరున్న కంసాలికి స్వామి యొక్క ఉత్సవ మూర్తులను తయారు చేయమని పని అప్పగించారు. పంచలోహాలతో ఈ విగ్రహాలను తయారు చేస్తూంటే అవి సరిగ్గా కుదర్లేదు. ఇది ఇలాగే కొనసాగింది విగ్రహాలను చెయ్యడం కష్టంగా తయారయ్యింది. ఒకరోజు పని ప్రారంభించే ముందు స్వామిని ప్రార్తించాడు. అతని ప్రార్థనకు సమాధానంగా ఒక కంఠం వినబడి ఒక మనిషిని బలివ్వాలని చెప్పింది. ఆ క్షణంలోనే బాగా దాహం వేసి నీళ్ళ త్రాగటం కోసం తన కొడుకు వచ్చాడు. రెండవ ఆలోచన లేకుండగా తన కొడుకును ఆ కరిగిన పంచలోహాల మిశ్రమంలో పడేశాడు. అప్పుడు స్వామి విగ్రహాలు రావలసిన ఆకారంలో వచ్చాయి. కంసాలి నీళ్ళు త్రాగటం కోసం వచ్చిన తన ప్రియమైన తనయుడిని పోగొట్టుకున్న దుఃఖంతో తీవ్రంగా బాధ పడుతున్నాడు. అతను ఆశ్చర్యపడేలా కంసాలి కొడుకు ఆ మంటల్లో నుండి బయటకు దూకి తన ముందు నిలబడ్డాడు. ఆ విధంగా స్వామి ఆ కంసాలికి తన పని పట్ల ఉన్న భక్తిని, అంకిత భావాన్ని పరీక్షించాడు.
స్థానిక సమాచారం:
ఆలయ సమయాలు
ఉదయం 05-00 తలుపులు తీయుట
05-30 తీర్థం యివ్వడం
06-0 ఉదయం అర్చన
07-30 గోష్ఠి (తీర్థం యివ్వడం)
07-30 నుండి 11-00 భక్తులకు ప్రత్యేక అర్చన
11-30 మహర్నివేదన
12-30 తలుపులు మూసివేయుట
సాయంకాలం 04-00 తలుపులు తెరచుట
04-00 నుండి 07-00 భక్తులకు ప్రత్యేక అర్చన
07-30 సాయంకాలం అర్చనా, హారతి, తీర్థ గోష్ఠి
08-30 తలుపులు మూసివేయుట
అక్కడికి చేరే మార్గం:
మంగళగిరి చేరుకోగానే స్థానిక రవాణా సౌకర్యాన్ని ఆలయాన్ని చేరుకోటానికి వినియోగించుకోవచ్చు.
క్షీర వృక్షం: మంగళగిరి కొండపైన ఉన్న క్షీర వృక్షం స్త్రీలకు ప్రత్యేక ఆకర్షణగా ఉన్నది.
బాలాంబ అన్నసత్రం : బాలాంబ అనే ఆమే గొప్ప సాధువు, దయాళువు. ఆమె భగవంతుని అనుగ్రహం చేత కొన్ని వేల మంది పేదలకు, అవసరంలో ఉన్నవారికీ, భక్తులకీ అన్నదానం చేసింది. ఆమె నివాసం ఉండి అవసరంలో ఉన్నవారికి అన్నదానం చేసిన ప్రదేశాన్నే బాలాంబ అన్నసత్రం అని అంటారు.
